برپایی آئین شبیه‌خوانی در اردبیل/نمایش وفاداری و مصائب روز عاشورا

به گزارش خبرنگار مهر، همزمان با عاشورای حسینی، آیین چند صد ساله شبیه خوانی روز عاشورا در تجلی ایثار و شهادت با تصویر سازی نمادین واقعه کربلا در اردبیل برگزار شد.

در این آیین ماندگار و قدیمی گروه های نمایشی و مردمی در محلات و نقاط مختلف شهر اردبیل با شبیه‌ خوانی، تصویری زنده از وقایع حادثه کربلا و روز عاشورا را به صورت نمادین برای عزاداران حسینی ترسیم کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

براساس منابع تاریخی آیین های سنتی شبیه خوانی روز عاشورا در اردبیل به دو صورت ثابت و سیار در میادین و یا مقابل مساجد محلات در سه نوبت سپیده دم، ظهر و شامگاه عاشورا با شکوهی خاص اجرا می‌شود.

تعزیه یا شبیه‌خوانی در اصل نمایشی است برپایه قصه‌ها و روایات مربوط به زندگی و مصائب خاندان پیامبر اسلام و به خصوص وقایع ماه محرم سال ۶۱ هجری در کربلا برای امام حسین (ع) و خاندانش که از گذشته تاکنون سینه به سینه نقل شده و همچنان زنده و پویا اجرا می شود.

در این آیین ابتدا دسته‌های تعزیه خوان و شبیه خوان از برابر تماشاچیان می گذرند و با سینه زدن، زنجیر زدن و کوبیدن سنج و حمل نشانه‌ها و علمها و نیز نوحه سرایی، ماجرای کربلا را به مردم یادآوری می کنند.

سال ها پیش در برگزاری تعزیه آوازها کمتر شده و نشانه‌ها بیشتر و واقعه‌خوانان ماجرای کربلا را نقل کرده و سنج و طبل و نوحه آنها را همراهی و تعدادی از نقالان نیز ملبس به لباسهای خاندان امام حسین (ع) و سپاه عمرسعد ملعون واقعه کربلا را شبیه ‌سازی می‌کردند.

تعزیه یا شبیه‌خوانی نمایشی برپایه قصه‌ها و روایات است

اما در آخرین نیم قرن دوره صفویه، تعزیه تحول نهائی خود را طی کرده و به شکلی که امروزه برگزار می شود، درآمده و به دلیل حفظ حرمت، فقط مردان در این دسته‌ها حضور می‌یابند.

در این آیین نمایشی، شبیه خوانان احوالات و وقایع مربوط به هر کدام ازشخصیتهای برجسته واقعه کربلا از جمله حضرت امام حسین (ع)، امام سجاد (ع)، حضرت زینب (س )، قاسم، ابوالفضل، رقیه، علی اصغر، علی اکبر و حر ابن یزید ریاحی و نیز شخصیت سپاهیان یزید از جمله شمر، ابن زیاد و عمر سعد دیالوگ و متن نمایشی مخصوص این آیین را که از سالهای گذشته به یادگار مانده است، اجرا می کنند.

در شبیه خوانی روز عاشورا گروههای شبیه‌خوانی سیار سوار بر اسب با عبور از خیابانهای شهر صحنه‌های کربلا را روایت می‌کنند. در برخی از شهرها و روستاهای استان نیز میدانی بزرگ به عنوان نمادی از میدان جنگ مهیا شده و یاران و اهل بیت امام حسین (ع) در یک گوشه و لشکریان عمرسعد ملعون در گوشه‌ای دیگر قرار می‌گیرند و با ورود اصحاب امام به کارزار حماسه کربلا و در نهایت با شهادت امام حسین (ع) و آتش زدن خیمه‌ها شبیه خوانی به انجام می‌رسد.

یکی از نویسندگان هنرهای نمایشی استان اردبیل در این خصوص معتقد است شبیه‌ خوانی معمولا توسط عده‌ای از عزاداران معتقد و با استعداد انجام گرفته و بازیگران آن به دو دسته تقسیم می‌شوند.

محمد سیمزاری در گفتگو با مهر بیان داشت: موافق خوانان، معمولا نقش امامان معصوم و اصحاب ابا عبدالله الحسین (ع) را اجرا می‌کنند که گویش آنها ادبی بوده و به صورت نظم سخن می‌گویند و مطالب خود را به صورت آهنگین روی دستگاه ماهور و گوشه‌های آن ادا می‌کنند.

سرآیندگان اشعار تعزیه کاملا مشخص نیستند

وی اضافه کرد: مخالف خوانها دسته دیگر بوده که نقش عمرسعد، شمر و لشکریان یزید را بازی می‌کنند و مطالب خود را معمولا بصورت نثر و با صدای بلند، خشن و خوفناک ادا می‌کنند.

به گفته این پژوهشگر هنرهای نمایشی و تعزیه خوانی موسیقی، بویژه ابزارهایی مانند طبل و شیپور نقش اساسی در ایجاد شور و هیجان در شبیه‌ خوانی دارد.

وی افزود: نسخه‌ هایی که مورد استفاده شبیه‌خوان ها و تعزیه‌گردان ها قرار می‌گیرد تماما نثرها و نظم هایی است که از گذشته دست به دست و سینه به سینه منتقل شده‌اند.

سیمزاری با بیان اینکه سرآیندگان اشعار تعزیه کاملا مشخص نیستند، ابراز داشت: اما نکته مهم این است که مطالب و تاریخ واقعه کربلا بطور دقیق در شبیه‌خوانی ها مشاهده می‌شود و گروه اجرا معمولا حساسیت ویژه‌ای در مورد اینکه تعزیه اجرا شده حتما منطبق بر واقعیت های حادثه کربلا باشد، به خرج می‌دهند.

تاکید برلزوم حفظ بافت سنتی شبیه خوانی

وی تصریح کرد: هرچند برخی محققان‌علاقه‌مند در سال های اخیر اقدام به پژوهش در مورد تعزیه و جمع آوری اسناد در این زمینه کرده‌اند، اما این نگرانی وجود دارد که این هنر اصیل مردمی رفته رفته عظمت خود را از دست بدهد.

به گفته این پژوهشگر نمایش های دینی جمع آوری و حفظ متون مختلف شبیه‌خوانی، ارائه آموزش های ابتدایی به شبیه‌خوان ها و مهمتر از همه حفظ بافت سنتی شبیه‌ خوانی وظیفه‌ای است که ارگانهای هنری و فرهنگی کشور در حفظ و بسط این هنر مردمی بر عهده دارند.

محل اجرای تعزیه نیز محلی به شکل دایره بوده که در بعضی مناطق به وسیلة میله و طناب کشی و در بیشتر جاها نیز به وسیله عزاداران که به صورت دایراه گرد آمده اند، ایجاد می شود. در دو طرف میدان دو محل برای شبیه خوانان اصحاب امام و افراد یزید تدارک دیده می‌شود که شامل چادر صحرائی و تکایا است.

خیمه‌های کوچکی در اطراف چادر امام‌ خوانها ایجاد می‌شود که نشان از خیمة یاران امام حسین(ع) بوده و در وسط میدان یک راه برای ورود و خروج تعزیه‌ خوانان جهت تغییر گریم وجود دارد و چون مراسم معمولا در نزدیک مساجد اجرا می‌شود، برای تغییر گریم قسمتی از مسجد برای این کار اختصاص داده می‌شود.

برپایی آئین‌های تعزیه در قالب محله ای افزایش یافته است

محله امام رضا، وحدت، خاتم‌النبیین و... از محل هایی که در آن مراسم شبیه‌خوانی از حال و هوای خاصی برخوردار است، اما امروزه برپایی آئین های تعزیه در قالب محله ای افزایش چشمگیری داشته و علاوه بر محلات تاریخی و حاشیه ای هم اکنون شاهد برپایی شبیه خوانی در شهرک ها و محلات واقع در بافت مرکزی نیز شهرک حافظ نیز هستیم.

البته روستاهای اردبیل از جمله روستای "انار" و روستای "فخرآباد" نیز که مراسم شبیه‌خوانی در آنها به سبک قدیم اجرا می‌شود، پذیرای بیشترین عزاداران حسینی هستند.

آیین شبیه خوانی و تعزیه با ورود امام حسین (ع) به میدان و شهادت وی و افتادنش از روی اسب و نیز آتش زدن خیمه های یاران حسین که حزن و اندوه را در عزاداران تشدید می کند، به پایان می رسد.

گفتنی این آیین امسال نیز باشکوه تر و گسترده تراز سال های پیش در بسیاری از مناطق، محلات، مساجد و روستاهای استان اردبیل با حضور جمع کثیری از عزاداران برگزار شد.

کد خبر 4407778

منبع: مهر

کلیدواژه: تعزیه خوانی عاشورا ماه محرم ماه محرم کرمانشاه بوشهر خبرگزاری مهر مشهد شهرکرد گرگان مراسم عزاداری عاشورا سانحه تصادف شیراز بیرجند تاسوعا و عاشورا مجلس شورای اسلامی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۷۰۱۰۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رویکرد جدید ارائه خدمات در شهرداری اصفهان/ تقویت خدمات‌دهی در ایام اربعین حسینی

معاون خدمات شهری شهردار کربلا با بیان اینکه شاهد رویکرد جدیدی از ارائه خدمات در شهرداری اصفهان از جمله سیستم زمان‌بندی حمل زباله هستیم، گفت: امیدواریم بتوانیم تجربیات موفق شهرداری اصفهان را به‌خوبی به شهردار کربلا انتقال دهیم.

علی یحیی‌عبد در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به سفر اخیر خود به شهر اصفهان اظهار کرد: با دعوت رسمی شهردار اصفهان به اصفهان آمدیم و در هفته فرهنگی اصفهان با جشنواره پوپک افتخار حضور در نصف جهان را داشتیم.

وی افزود: به دلیل اشتراکات بین شهرداری‌های اصفهان و کربلا و مردم این دو شهر، علاوه بر جشنواره‌ای که در آن حضور داشتیم، با شهردار اصفهان، معاون خدمات شهری شهردار و تیم استانداری دیدار داشتیم که تمام مباحث حول محور اربعین بود و امیدواریم بتوانیم بالاترین سطح انتقال تجربه را از سوی شهرداری اصفهان داشته باشیم.

معاون خدمات شهری شهردار کربلا با اشاره به دیدار با مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان، گفت: امیدواریم بتوانیم تجربیات موفق شهرداری اصفهان را به‌خوبی به شهردار کربلا انتقال دهیم؛ البته طبق توافق با شهرداری اصفهان مقرر شد در تأمین ماشین‌آلات تخصصی حمل پسماند، جاروی مکانیزه شست‌وشو و کیسه‌های زباله در ایام اربعین به شهرداری کربلا کمک شود.

یحیی‌عبد با بیان اینکه علاوه بر تأمین ماشین‌آلات تخصصی که از اصفهان وارد شهر کربلا می‌شود، برای تأمین نیروهای فنی نیز از شهرداری اصفهان کمک می‌خواهیم، تصریح کرد: طبق توافق طرفین، شهرداری اصفهان حدود دو تا سه هفته یعنی ۲۰ روز قبل از اربعین و سه روز بعد از اربعین به شهر کربلا خدمات‌دهی می‌کند.

وی با بیان اینکه احداث باغ‌های بانوان در سطح مناطق شهرداری اصفهان، باغ پرندگان با نگهداری گونه‌های مختلف پرندگان برای ما قابل توجه بود، ادامه داد: نمونه کوچک باغ پرندگان در شهر کربلا وجود دارد، اما در صدد گسترش آن هستیم؛ بعضی ارتباطات بین شهرداری اصفهان و کربلا ویژه است که در ایام اربعین سال‌های قبل نیز این همکاری را دیدیم.

معاون خدمات شهری شهردار کربلا با بیان اینکه مقرر شد در ایام اربعین مکانی در اختیار شهرداری اصفهان برای اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی و آموزش در شهر کربلا قرار داده شود، گفت: نصب بنرهای جمع‌آوری زباله در محل‌های پرتردد به زبان عربی از دیگر اقداماتی است که مقرر شد در اربعین حسینی انجام شود، البته خدمات شهرداری اصفهان در تمام حوزه‌ها در ایام اربعین قابل وصف نیست.

یحیی‌عبد با بیان اینکه شاهد رویکرد جدیدی از ارائه خدمات در شهرداری اصفهان از جمله سیستم زمان‌بندی حمل زباله هستیم، خاطرنشان کرد: مردم اصفهان فرهنگ بالایی دارند و به مهمان‌نوازی شهرت دارند.

کد خبر 751090